Met haar armoedebeleid wil de gemeente Leeuwarden intergenerationele armoede doorbreken en schuldhulp vereenvoudigen. Het beleid is tot stand gekomen in samenwerking met ervaringsdeskundigen en maatschappelijke partners. Zo ontstond ook het contact met Sterk uit Armoede, waarvan ervaringswerkers* al een aantal jaren zijn gedetacheerd in de Friese hoofdstad.

Het was van twee kanten wel even wennen, vertelt ontwikkelmanager Annette Geurden. Voor ervaringswerkers was het wennen om in de wereld van beleid te stappen. En voor beleidsmedewerkers was het nieuw om samen te werken met collega’s die met één been in de leefwereld staan en met één been in de systeemwereld. ‘Maar nadat over en weer de kat uit de boom was gekeken en steeds duidelijker werd wat we van elkaar konden verwachten, ging het balletje rollen’, zegt ze. ‘Ondertussen zijn er mooie slagen gemaakt en draaien de ervaringswerkers ook mee in de uitvoering van het beleid. ‘We leren van elkaar en groeien samen’, zegt Annette. ‘Het beleid sluit nu beter aan op de praktijk. Mensen krijgen sneller en betere hulp. Zo kunnen we armoede echt aanpakken.’

Talenten goed benutten.

Grietje Leijendekker, beleidsadviseur en begeleider van de ervaringswerkers, benadrukt dat het belangrijk is om de kwaliteiten vaardigheden van ervaringsdeskundigen goed in kaart te brengen. ‘Je wilt weten waar ze goed in zijn en hoe je dat het beste kunt gebruiken. Ook moet je binnen de gemeente blijven uitleggen waarom hun inzet belangrijk is. Bij het maken van beleid zou het normaal moeten zijn dat er altijd een ervaringswerker meedenkt.’ Door hun eigen ervaringen kunnen zij de leefwereld van inwoners beter begrijpen, vult Annette Geurden aan. ‘En doordat ze van hun “rugzak” een “gereedschapskist” hebben gemaakt kunnen ze de vertaalslag maken naar de systeemwereld van de gemeente. Zo helpen zij om beleidsvorming en dienstverlening dichter bij de praktijk te brengen en passende oplossingen te ontwikkelen voor knelpunten. Maar de samenwerking inspireert ook om meer gebruik te maken van je eigen persoonlijke ervaringen, waar dat in je werk mogelijk is.’

Laagdrempelig

In Leeuwarden zijn de ervaringswerkers onder andere betrokken bij het Meedenkpunt in het stadskantoor, een laagdrempelig spreekuur waar inwoners met vragen over bijvoorbeeld toeslagen, uitkeringen of brieven terecht kunnen. Het Meedenkpunt begon ooit in de hal van het gemeentehuis, nadat was opgemerkt dat veel mensen met financiële vragen of met zorgvragen niet de weg vonden naar zorgorganisaties of huisartsen. Het concept is laagdrempelig: mensen hoeven niet door het hele gemeentehuis te lopen en kunnen gewoon binnenlopen voor een kop koffie en een luisterend oor. Inmiddels zijn de ervaringswerkers hier twee tot drie dagdelen per week actief. ‘Soms blijkt er meer te spelen dan alleen een praktische vraag’, zegt Grietje Leijendekker. ‘Ervaringswerkers weten die signalen heel goed op te vangen en mensen te begeleiden naar hulp.’ De ervaringswerkers schuiven ook aan bij uitvoeringsoverleg, denken mee met beleidsmakers en maken samen met bewoners plannen van aanpak om hulpvragen op te lossen. Ze weten hoe het is om in de problemen te zitten, maar ook dat er hulp is. Daardoor kunnen ze goed contact maken met mensen en verloopt de hulp vaak soepeler.”

* De gemeente Leeuwarden hanteert de naam ervaringswerkers.

Wat kunnen andere gemeenten leren van de aanpak in Leeuwarden? Annette Geurden en Grietje Leijendekker delen hun tips.

Begin gewoon. Als je je inwoners serieus neemt, dan is dit een logische stap.
Wees helder over rollen en verwachtingen. Het is belangrijk om vooraf goed te bedenken welke competenties ervaringswerkers meebrengen, hoe ze ingezet worden, wat hun opdracht is en wat van hen verwacht wordt.
Net als iedere medewerker hebben ervaringswerkers ondersteuning nodig om hun rol goed te kunnen vervullen en te groeien in hun functie.
Houd de balans tussen systeem en leefwereld. Een ervaringswerker moet geen kameleon worden. Ze zijn onderdeel van de gemeente, maar moeten zichzelf kunnen blijven om hun unieke ervaringen te benutten.
Creëer verbinding en ruimte voor gesprek. Breng de werelden van beleid, uitvoering en ervaring bij elkaar. Alleen dan kun je echt iets veranderen.