Persoonlijke groei en meer zelfvertrouwen bij deelnemers
Sterk uit Armoede geeft trainingen aan mensen die als ervaringsdeskundigen anderen willen ondersteunen. Wat zijn de ervaringen van de trainers? Met twee van hen, Lilith Smidts-Lefever en Alex Schepel, gingen we om tafel.
De impact van hun werk, zo is hun ervaring, merken ze aan het zelfvertrouwen en de persoonlijke groei van deelnemers. ‘Veel deelnemers zeggen dat ze na de training beter voor zichzelf kunnen opkomen, meer grip krijgen op hun eigen leven en zich sterker voelen in hun rol als ervaringsdeskundige’, zegt Lilith, die naast ervaringsdeskundige ook sociaal werker en wetenschappelijk onderzoeker is. ‘Dit draagt niet alleen bij aan hun persoonlijke ontwikkeling, maar versterkt ook hun positie in de maatschappij.’ Alex vult aan: ‘Het geheim van de smid is dat wij zelf ervaringsdeskundigen zijn. Mensen voelen dat. Daardoor durven ze hun muren af te breken. Wij zijn niet alleen docenten, maar ook bondgenoten.’
Op je handen zitten
Als trainer moet je niet alleen de groepsdynamiek aanvoelen, maar ook inschatten waar deelnemers zich individueel kunnen ontwikkelen, zegt Lilith. ‘Daarnaast moet je gevoelig zijn voor signalen van overprikkeling en emoties, want de onderwerpen die aan bod komen kunnen veel losmaken.’ In tegenstelling tot traditioneel onderwijs ligt het accent bij ervaringsonderwijs minder op kennisoverdracht, vertelt Alex. ‘Wij leiden eigenlijk andersom op. Natuurlijk wordt er kennis overgedragen, maar veel van die kennis is er bij onze deelnemers al. Wij leren ze hoe ze die ervaringskennis het beste kunnen gebruiken.’ Bij deze manier van opleiden hoef je als trainer niet altijd actief te sturen, vult Lilith aan. ‘Soms is het juist belangrijk om “op je handen te zitten”, niet ingrijpen, maar luisteren en ruimte te geven.’
Een plek geven
Samen met het advies- en opleidingsbureau Combo in Utrecht wordt gewerkt aan twee opleidingen, beide van een jaar. Deze kunnen los van elkaar, maar ook als tweejarige opleiding worden gevolgd. ‘De eerste opleiding, het ontwikkeltraject, is bedoeld om die ellendige rugzak boordevol emoties leeg te halen; de tweede opleiding om je rugzak te vullen met nieuwe vaardigheden, competenties en inzichten’, legt Alex uit. ‘In het ontwikkeltraject leren mensen hun eigen verhaal een plek te geven, hun perspectief te verbreden en open te staan voor de verhalen van anderen. Ook ontstaat er een duidelijke voorkeur voor een beroepsrichting en zijn ze beter voorbereid op doorstroom. Belangrijk is dat een gemeente die in zee gaat met de ervaringswerker ook nadenkt over vervolgmogelijkheden en zorgt voor begeleiding door een werkcoach of klantmanager en voor intervisie.’
Veilige en zorgvuldige route
Wie het ontwikkeltraject heeft doorlopen en als ervaringsdeskundige aan de slag wil – of dat al is – kan (als alles volgens plan verloopt) straks terecht bij de opleiding ervaringsdeskundigheid. Deze is bedoeld als vervanging of uitbreiding van de huidige kerntraining van zestien dagen. Hoewel die training inhoudelijk sterk is, vormt ze vooral een basis.
Om als volwaardig ervaringsdeskundige te kunnen functioneren is méér nodig. Alex: ‘De nieuwe opleidingen bieden extra verdieping, oefening en begeleiding, zodat deelnemers stevig en met vertrouwen in hun rol kunnen staan. Juist omdat het werken met eigen ervaringen krachtig én kwetsbaar tegelijk is, willen we zorgen voor een veilige en zorgvuldige route richting professioneel handelen.’
Learning on the job
Ook na de opleiding blijft er verbinding. ‘We zorgen desgewenst voor coaching en begeleiding tijdens het uitvoer van de werkzaamheden’, zegt Alex. ‘Deze ondersteuning is er niet alleen voor de ervaringsdeskundige, maar zeker ook voor de collega’s op de werkplek. Dit is vaak nodig om ervaringsdeskundigheid een stabiele en veilige plek te geven in de organisatie. Iets nieuws introduceren vergt nou eenmaal een andere manier van werken en zeker nog in het begin veel pionierswerk. We werken aan een duurzame inzet van ervaringsdeskundigheid en een goede match met de werkgever.’
Eigen tempo
Bevlogen als hij is ontwikkelde Alex ook een training voor mensen die vaak ‘achter in de kaartenbak’ zitten (Drempels verlagen). Het idee ontstond toen hij zelf een uitkering had. ‘Mensen in deze situatie zijn voor gemeenten lastig te plaatsen en dreigen buiten beeld te raken. Ze zijn vaak nog niet klaar om te solliciteren en te werken, maar ze hebben wel talenten die ontdekt mogen worden. De training helpt deelnemers zichzelf beter te leren kennen en kleine stappen te zetten, zodat ze uiteindelijk kunnen doorstromen naar werk, een opleiding of het ontwikkeltraject tot ervaringsdeskundige. Dit maatwerk is cruciaal om mensen in hun eigen tempo en op hun eigen niveau vooruit te helpen.’