Margreet is projectcoördinator van Sterk uit Armoede. Op haar LinkedIn-pagina legt ze uit waar ze voor staat: ‘Op de inhoud-en-verloop-van-het-proces-gerichte persoon die denkt in oplossingen en kansen, bij voorkeur in een brede context en in onderlinge verbondenheid. Ik ben betrokken bij mensen en geloof in de som der delen; ieder naar beste kunnen en lerende wijs. Authenticiteit, betrouwbaarheid en passie zijn voor mij kernwaarden.’
Mensen die in armoede leven voelen zich niet gezien en gehoord, wantrouwen de wereld om zich heen en kennen zichzelf weinig bestaansrecht toe. ‘Daarom is het zo belangrijk dat er ervaringsdeskundigen zijn’, zegt Margreet. ‘Zij geven deze mensen een stem. Met de inzichten en ervaringen van ervaringsdeskundigen kunnen gemeenten, ministeries, uitvoerders en andere organisaties in hun oplossingen en beleid meer en beter recht doen aan deze mensen.’ De opgeleide ervaringsdeskundigen van Expertisecentrum Sterk uit Armoede gaan aan de slag als bruggenbouwer, als kritische vriend, als kwartiermaker. Maar ook als dagvoorzitter of spreker tijdens symposia en webinars en als (gast)docent bij sociaalmaatschappelijke – en medische opleidingen. Margreet geeft een voorbeeld. ‘Je kunt ervaringsdeskundigheid bijvoorbeeld inzetten om je uitvoering onder de loep te nemen. Hoe worden gesprekken gevoerd met mensen? Zet een ervaringsdeskundige bij zo’n gesprek. De professional is op de hoogte van wetten, regelgeving en procedures, maar de ervaringsdeskundige is op de hoogte van wat een bepaalde situatie met iemand doet. Welke impact dat heeft op iemands leven. Dan kan de uitkomst van zo’n gesprek zijn dat een professional een heel ander besluit neemt of iets heel anders gaat doen dan wanneer die ervaringsdeskundige daar niet bij zit. Een goede oplossing vraag niet alleen om vak- en praktijkkennis, maar ook om ervaringskennis. Het zijn kennisbronnen die elkaar aanvullen en versterken.’
Hoe kan dat nou?
Je hoort vaak dat gemeentes of instanties mensen met schulden niet kunnen bereiken, zegt Margreet. ‘Dan hoor je: Hoe kan dat nou? Mensen kunnen een digitale check doen, we organiseren spreekuren… En toch laten ze het afweten… Maar mensen die in een armoedesituatie zitten door schulden of wat dan ook, die gaan niet naar een inloopspreekuur en doen geen check op internet. Ze zijn bezig met overleven. Dat heeft de hoogste prioriteit. Daarom moet je erheen. Met mensen in gesprek. Niet boven mensen staan, maar naast ze. Als er iemand is die weet hoe belangrijk dat is, dan is het de ervaringsdeskundige. Die heeft zelf in de shit gezeten, maar is eruit gekomen en kan nu anderen helpen omdat hij of zij weet wat iemand doormaakt. Juist die wederzijdse herkenning kan ervoor zorgen dat iemand hulp accepteert en wordt gemotiveerd om het anders aan te pakken. Het is jou gelukt om uit de problemen te komen, dat wil ik ook.’ Ook bij het opstellen van vragenformulieren kan de ervaringsdeskundige een waardevolle rol spelen, zegt Margreet. ‘Ik hoorde laatst iemand die zei: je moet haast wel een hbo-opleiding hebben om dit formulier te begrijpen. De ervaringsdeskundige kan een organisatie helpen om in begrijpelijke taal te formuleren.’
Hoe eerder, hoe beter
Margreet is momenteel onder andere betrokken bij het project Preventie van Geldzorgen. ‘We willen gemeenten en organisaties helpen om meer mensen met geldzorgen eerder te bereiken’, vertelt ze. ‘Dat doen we samen met Divosa, Vereniging Humanitas, Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, Pharos en Sociaal Werk Nederland.
Het is heel belangrijk dat mensen op tijd aan de bel trekken. In de praktijk gebeurt dat veel te weinig. Mensen met geldzorgen, armoede en schulden vermijden nogal eens de weg naar de hulpverlening of weten die niet te vinden. Omgekeerd is het voor professionals die met veel mensen in aanraking komen, zoals huisartsen, vaak lastig om geldzorgen te herkennen en bespreekbaar te maken.’ Met het programma Preventie van Geldzorgen moet het normaal worden om over geldstress te praten. ‘Hoe eerder, hoe beter, want dan kun je kleine problemen klein houden. Daarom geven we in vijfendertig gemeenten trainingen aan ervaringsdeskundigen en sleutelpersonen hoe ze hun ervaringskennis kunnen aanwenden om mensen met geldzorgen eerder te bereiken en te helpen.’